Het bedrijventerrein Spaanse Polder is afgegleden van de werkwijk met de grote sociaal democratische ambities en het grote concept van collectieve kracht naar een gebied van laissez faire en marginaliteit. De oorspronkelijke idealen voor wat betreft de kwaliteit van de werkomgeving in stedenbouwkundige en programmatische zin en de architectonische kwaliteit van de gebouwen en openbare ruimte zijn moeizaam te verenigen met het huidige beeld van leegstand, uitverkoop en dump.
Rotterdam 1975 – 2000
Rotterdam transformeert van een havenstad naar een stad in de regio en wereldhaven in de Rijn-Schelde delta. De Rotterdamse ruit markeert in zekere zin deze transformatie; de havenstad van 1975 ligt binnen de ruit, de haven van nu en de stad van nu bevinden zich buiten de ruit. De stad heeft de ruit overgeslagen. De ruitzone zelf heeft geen stedenbouwkundige positie in dit proces van uitdijing. Hoewel het een enorm deel van het oppervlak van de huidige stad beslaat, is het geen opgave van ruimtelijke ordening of civiele techniek.
Hypothese
Het denken over de Spaanse Polder dient bevrijd te worden van het aura van de gebiedseenheid. De Spaanse Polder is immers grotendeels opgenomen in de ruitzone en maakt deel uit van hetzelfde ’stedelijke lege midden’. Is er geen definitie waarin deze stedelijke leegte wordt omgezet in potentieel? Kan de ruitzone niet beschouwd worden als een conditie voor bepaalde ontwikkelingen en als onderdeel van de stad?
Potentie
De potentie is enorm. Het grondgebied van de ruitzone beslaat ongeveer 2500 hectare. Dit betekent … midden in de stad. Tegenover deze potentie en de dubbele kans voor programma en stad stelt het profijt van 200 hectare Rotterdams terrein bij Bleiswijk of 400 hectare bij nieuw-Beijerland teleur: ‘easy money’ voor het Grondbedrijf en de weg van de minste weerstand voor Economische Zaken, and that’it …
Wat dan?
Er dienen uitgangspunten gedefinieerd te worden waar van de belangrijkste kracht is dat ze de transformatie van de gehele ruitzone ter hand neemt en tegelijkertijd voorzien van een goede inbedding ter plaatse. De opgave voor de Spaanse Polder bestaat uit de doorwerking van de geformuleerde algemene uitgangspunten naar aantal concrete interventies. Een set concrete interventies voor Spaanse polder demonstreert de potentie van de ruitzone. Aansluiting, structuur, grondgebruik, programmarelaties, bouwwijze zijn onderdeel van de receptuur. Het inbouwen van doorstartmogelijkheden resulteert in een ‘bestendigheidsfactor’ ten aanzien van stedelijke dynamiek.
Ruitstad
Met deze aanpak voor de Spaanse Polder wordt gewerkt aan de constructie van een dichte stad. De zone langs de Rotterdamse Ruit wordt ingezet om de in de weidegebieden geprojecteerde bedrijventerreinen en de lege zones rond de grootschalige infrastructuur vol marge en laissez faire ten goede van elkaar aan te wenden.
In Rotterdam betekent dit dat diensten- en distributiecentra die aan de omvangrijke havengebieden hangen bewust worden ingezet in de zones aan de Ruit. De ontwikkeling van woon, werk en recreatieprogramma wordt integraal ter hand genomen. De completering van een al grotendeels bestaande Gordelweg parallel aan de snelwegruit laat waardevolle adressen voor economische programma ontstaan. In samenwerking met in de stadsvernieuwing van aanliggende wijken opererende partijen worden de ruimte binnen het grondgebied van de stad effectief aangewend om een duurzame stadsleven vorm te geven.
