Stedenbouwkunde is de weerslag van maatschappelijke ontwikkelingen. Wijken en buurten in ons land tonen daarom een prachtig beeld van de ideeën die in de jaren '50, '60, '70, enz. over onze samenleving bestonden. Puur en puntgaaf, geheel in lijn met de glansrijke traditie van de Nederlandse planning. Onze inzending voor het Ministerie van Maak voor de IABR 2022 gaat over de verbondenheid met de ondergrond.
De inrichting van ons land sturing behoeft. Net als het hebben van voldoende woonruimte, energielevering, bereikbaarheid en veiligheid typisch een zaak waarvoor je de overheid mag aankijken. Even hebben we gedacht dat dat niet (meer) hoefde. Het bracht een bijzondere paradox in de ruimtelijke ordening; onze planningstraditie staat wereldwijd hoog aangeschreven, maar tegelijk vinden veel inwoners ons land onoverzichtelijk, lelijk en benauwend.
Feitelijk doen we al meer dan een halve eeuw niet meer nationale planning, de 2e Nota RO uit 1966 was de laatste keer. Fragmentatie is sindsdien de norm. Gelukkig waren er de boeren die, als hoeders van ons groene biljartlaken, ons wereldbeeld in stand hielden.
Nederland wil de komende jaren een miljoen woningen bouwen. Nu de roep om regie weer klinkt dienen we ons dus als eerste te bedenken dat we niet meer weten hoe ‘het’ moet. Dat geldt niet alleen voor de overheid maar ook voor planologen en stedenbouwkundigen. Alles en iedereen buitelt nu dus gretig over elkaar heen, het zit in ons DNA – bureaus met goede ideeën, Deltaprogramma’s, Ruimtelijke Verkenning 2023, Ontwerpend onderzoek NOVEX, woondeals met provincies, etc., maar het levert precies het tegenovergestelde op. 1001 puzzelstukjes die bijdragen aan de ongebreidelde ruimtelijke kakofonie. Ontwerpers zijn onderdeel van het probleem.
Zeelandia gaat voorbij aan de tegenstellingen tussen bebouwd en onbebouwd. Het bestaansrecht van ons land, als plek van zekerheid, zorgvuldigheid en gezamenlijkheid, staat op het spel. Nederland moet zichzelf heruitvinden. Beter dat de ontwerpers niet meteen gaan schetsen, maar terug naar de basis en de overheid de spiegel voorhouden – wat willen we zijn? Niet ieder voor zich in ijver en eerzucht, maar samen bouwen aan iets groters.
Voor de zuidwestelijke delta hebben we een kaart gemaakt met de verschillende condities van de ondergrond. Ruimte maken voor bottom up planning waarbij de ondergrond van land en water leidend wordt ruimtelijke keuzes. In de bodem de verbinding die we voor de toekomstige samenleving zoeken. De maquette van het grondgebied van 2x2km rond Serooskerke op Schouwen-Duiveland toont een vitaal landschap waarin bewoning, recreatie, landbouw en ecologie in een nieuw evenwicht zichzelf hervinden.
