Verscholen in het vele riet doemen gebouwen op met brede vensters, uitkijkend over het water, een zeilbootje dobbert in de leegte. We zijn in Zeeland. Grote en kleine landschappen wisselen elkaar af. De natuurlijke krachten van de delta zijn geboetseerd naar de hand van de mens. Het heeft een spectaculair waterrijk territorium opgeleverd, afgezoomd met machtige dijken, majestueuze sluizen en bruggen en torenhoge windmolens. Zeeland beweegt, wordt op veel plekken grootser en biedt steeds vaker ruimte voor de natuur.
Onder dit dynamische oppervlak staat de vitaliteit van Zeeland onder druk. De bevolking slinkt en wordt grijzer, de voorzieningen lopen terug. Tegelijkertijd wordt de provincie overspoelt met toeristen en rukt de infrastructuur van wegen en energie steeds verder op. De balans lijkt zoek en steeds vaker is de Zeeuw te gast in eigen provincie.
Symbiose-landschappen leggen verbindingen
Door het ontwerpend onderzoeksproject Zeelandia worden symbiose landschappen voorgesteld als antwoord op het sluimerende proces van verschraling. Het zijn omgevingen waarin combinaties van functies en gebruik opnieuw worden uitgevonden waarbij zowel fysieke als sociale processen hernieuwbaar zijn. Centraal in deze landschappen staat het water. Kustverdediging, verbetering van de kwaliteit van de binnenwateren en zoetwatervoorzieningen worden gezien als elementaire onderdelen van het herstel van de vitaliteit. Geen harde grenzen en tegenstellingen, maar dynamische overgangen met symbiotische eigenschappen. Langs de grote wateren worden zones gedefinieerd waarin natuurlijke gradiënten bijdragen aan biodiversiteit en omgevingskwaliteit. Een kosmische ordening waarin processen van natuurlijke sedimentatie de tijd wordt gegund, waar getijden kunnen worden ervaren en waarin plek is voor bewoning en recreatie.
Stedenbouw in het landschap
Stad aan het Sloe het voorlopige summum van de voorgestelde symbiose-landschappen. Het Sloe dat ooit Walcheren van Zuid-Beveland scheidde wordt opnieuw uitgegraven, oude kreken worden hierop aangesloten en een nieuw waterrijk landschap ontstaat, verbonden met het Veerse Meer. De brede oevers tekenen de contouren van vier buurten die worden aaneengeregen middels een monumentale Voorstraat, oplopend vanaf het station naar het centrale eiland aan de Schengen.
De verschillende woonmilieus bieden samen plek aan ongeveer 25.000 inwoners. Deze werken aan huis, zoeken ruimte voor stadslandbouw en hebben een zeilbootje in de achtertuin. Er is plek voor iedereen en ruimte voor toerisme en recreatie. De Lange Haven met zijn vele jachten vormt het natuurlijke midden. De inwoners houden van het buitenleven en zijn, mochten zij dat willen, binnen een uur in Antwerpen of de Randstad. Het alom aanwezige landschap kleurt de beleving van de seizoenen en verrijkt het leven in deze nieuwe gemeenschap.
Stad op het kruispunt van natuur en verbindingen
Stad aan het Sloe breekt met de traditie om functionaliteiten van elkaar te scheiden. Dit stedelijk symbiose-landschap herstelt het eeuwige verbond tussen mens en natuur. Tussen bewoning en toerisme, tussen werken en wonen. Het samengaan van land en water. Waar eerder in Zeeland deze schijnbare tegenstellingen de toon hebben gezet en monomane gebieden voor bewoning, toerisme, boodschappen en bedrijvigheid hebben opgeleverd, ligt de vitale toekomst van Stad aan het Sloe in de vereniging van deze uitersten.
De verbondenheid met de natuur en met natuurlijke processen vormen de basis. Daarbij horen circulair bouwen en het toepassen hernieuwbare en bio based materialen. Bij een toekomstbestendige waterstad past ook de ligging aan het spoor Vlissingen-Amsterdam. Van hieruit zijn de routes ontworpen op de fietser en voetgangers, de stad in en verder naar het landschap. Gelegen op één van de hogere delen van de provincie vormt Stad aan het Sloe de natuurlijke thuishaven voor een volgende generatie Zeeuwen.
Het voorstel voor Stad aan het Sloe is onderdeel van Zeelandia – een provocatief ruimtelijk laboratorium voor de Zuidwestelijke delta. Een samenwerking van Studio Hartzema met LOF Landschapsarchitecten en Witteveen+Bos. Met de indiening voor de Eo Wijersprijsvraag ‘Waar wij willen wonen’ is de basis gelegd voor Stad aan het Sloe als symbioselandschap.
